📘 Voorwoord

Stel je voor dat jij — en iedereen in dit land — elk jaar een dividend ontvangt.
Niet van een erfenis. Niet van aandelen die je nooit kon kopen. Maar van de samenleving zelf.
Stel je voor dat jouw belastinggeld niet verdwijnt in een zwart gat, maar wordt belegd in de toekomst.
In groene energie, betaalbaar wonen, kennis, zorg en technologie.
En dat het rendement daarvan — eerlijk verdeeld — ieder jaar terugkomt bij jou.

Dat is geen droom.
Dat is hoe Noorwegen al twintig jaar zijn samenleving organiseert.
En dat is wat wij nu in Nederland kunnen doen: van een overheid die smeekt bij markten,
naar een overheid die opdrachtgever is namens ons allemaal.

We stellen voor: het Maatschappelijk Investeringsfonds.

 

🧩 1. Waarom een maatschappelijk fonds?

In Nederland groeit vermogen sneller dan inkomen. Maar niet bij iedereen.Kapitaal groeit vooral bij mensen die al veel hadden — en vooral via één kanaal: erfenis.
Vandaag krijgt 10% van de jongeren een erfenis van meer dan €300.000.
De rest krijgt niets of bijna niets.
En ondertussen moeten we allemaal studeren met schuld, huren op een overspannen markt,
werken zonder vastigheid, en zorgen voor elkaar met uitgeklede publieke diensten.
Dat is niet omdat er te weinig geld is.
Maar omdat geld privé blijft wat eigenlijk publiek zou moeten worden.
Er is een alternatief.
Wat als we vermogen eerlijk herverdelen én duurzaam investeren?
Wat als we collectieve rijkdom opbouwen die niemand alleen bezit, maar iedereen deelt?

 

🇳🇴 2. Wat we kunnen leren van Noorwegen

In de jaren ’90 vond Noorwegen olie. Maar in plaats van alles meteen uit te geven,
stichtte het een fonds voor de toekomst: het Government Pension Fund Global.
De inkomsten uit olie worden in dat fonds gestort.

• Het fonds belegt wereldwijd — duurzaam, transparant, publiek.

• Jaarlijks mag de overheid maximaal 3% van het vermogen gebruiken voor publieke uitgaven.

• De rest blijft groeien voor volgende generaties.

Het resultaat?

Noorwegen heeft nu het grootste publieke fonds ter wereld: meer dan €1.400 miljard.
Elke Noor is indirect miljonair — niet privé, maar collectief.

De samenleving is daar niet afhankelijk van de markt,
maar zelf aandeelhouder van de economie.

 

🏛️ 3. Nederland: een nieuwe bron van publieke rijkdom

We hoeven geen olie te vinden zoals Noorwegen.
Nederland zit al vol met ongemerkte rijkdom — we moeten alleen kiezen om die te delen.

🏡 3.1 Erfbelasting: eerlijk herverdelen bij elke generatie

Iedere generatie begint ongelijk. Niet door wat we doen, maar door wat we erven.

• 1 op de 10 mensen erft boven de €250.000.

• 1 op de 2 erft (bijna) niets.

Een samenleving waarin kansen afhangen van geboorte, is geen rechtvaardige samenleving.

Oplossing: 100% erfbelasting boven een ruime vrijstelling (bijv. €250.000 per persoon).
Dat voelt misschien radicaal — maar dat komt omdat we gewend zijn geraakt aan erfprivileges.
Erfenis is geen loon. Het is geen prestatie. Het is toeval.
Toeval beloon je niet — dat herverdeel je.
Deze belasting stroomt in het maatschappelijk fonds.

💰 3.2 Vermogensbelasting: delen in de groei die we samen mogelijk maken
Groot vermogen groeit sneller dan arbeid. Niet omdat het slimmer is,
maar omdat de samenleving een veilige en winstgevende omgeving biedt.
Zonder stabiele rechtsstaat, infrastructuur, kennis en klimaat — géén rendement.
Daarom is het eerlijk om vermogens boven een grens (bijvoorbeeld €1 miljoen)
jaarlijks een kleine bijdrage te vragen (bijvoorbeeld 1,5%)
voor het collectief waarvan zij profiteren.
Ook deze bijdrage stroomt in het fonds.

🔄 Andere mogelijke bronnen:

• Winst van staatsdeelnemingen (zoals NS, Schiphol, ASML-aandelen)

• Klimaatdividenden (CO₂-beprijzing, grondstoffenbelasting)

• Speculatiebelasting op financiële markten (tobin tax)

 

🏦 4. Hoe werkt het Maatschappelijk Investeringsfonds?

🔹 4.1 De stroom van geld

1. Inkomsten uit erfbelasting, vermogensbelasting en collectieve bronnen

2. Beleggingen in duurzame en publieke sectoren (groen, zorg, onderwijs, technologie)

3. Rendement van 3–6% per jaar (conservatief geschat)

4. Uitkering aan burgers en publieke diensten

🔹 4.2 Zeggenschap en transparantie

• Onafhankelijke publieke instelling (zoals De Nederlandsche Bank of pensioenfonds ABP)

• Volledig transparant: elke euro zichtbaar, elk besluit verantwoord

• Burgerraad van toezicht (geselecteerd via loting of verkiezing)

• Parlementaire controle via begrotingscyclus

🔹 4.3 Drie soorten uitkeringen

1. Een Maatschappelijke Erfenis voor iedereen (bijvoorbeeld €50.000 op je 25e)

   Voor studie, zorg, huisvesting of ondernemerschap

2. Een onvoorwaardelijk Basisinkomen
   Maandelijks dividend voor elke volwassene (bijv. €750)

3. Investeringen in collectieve diensten
   Gratis OV, betaalbaar wonen, energietransitie, onderwijs, zorg

🔹 4.4 Wat het níet is

• Geen privatisering van publieke diensten

• Geen afhankelijkheid van de beurs

• Geen overheid als hedge fund — maar als verantwoordelijke opdrachtgever

 

📊 5. Wat levert het op?

📈 5.1 Projectie op lange termijn

Stel: het fonds start met €100 miljard (in 5 jaar opgebouwd via nieuwe erf- en vermogensbelasting).

• Jaarlijks rendement van 4% = €4 miljard per jaar

• Groei naar €300 miljard in 20 jaar = €12 miljard per jaar

• Een samenleving die zichzelf financiert, zonder schulden, zonder ongelijkheid

📉 5.2 Wat gebeurt er met ongelijkheid?

🌍 5.3 Hoe verhoudt dit zich tot andere landen?

📬 Preview conclusie:

Wij willen een samenleving waarin het toeval van geboorte niet je lot bepaalt.
Waarin we delen in wat we samen mogelijk maken.
Waarin de overheid niet uit handen geeft, maar namens ons allemaal investeert.

Dáárvoor is dit fonds. Dáárom is dit het moment.

 

⚖️ 6. Morele, economische en politieke rechtvaardiging

6.1 Waarom niet “familie eerst”, maar “samenleving eerst”

In onze cultuur is erfenis een privézaak. Iets intiems, iets vanzelfsprekends.
Maar kijk goed: erfenis is niet het resultaat van individueel werk.
Het is het doorgeven van voordeel. Van opgebouwde positie. Vaak zelfs van land, huizen, kapitaal dat ooit door de samenleving werd gecreëerd — en toen werd geprivatiseerd.

Wat we normaal zijn gaan vinden, is niet altijd rechtvaardig.

In een samenleving die zichzelf rechtvaardig wil noemen:

• krijgt elk kind gelijke kansen,

• wordt toeval niet beloond,

• en komt opgebouwde rijkdom weer terug in het collectief.

Dat is geen aanval op familie. Het is een verdediging van gelijkwaardigheid.
We kiezen niet tussen liefde en rechtvaardigheid — maar zorgen dat liefde niet leidt tot ongelijkheid.

6.2 Waarom dit model stabieler is dan herverdelingspolitiek

Herverdeling via belastingen na de feiten (zoals de klassieke inkomensbelasting) is vaak instabiel:

• gevoelig voor politieke wisselwind,

• makkelijk afgebouwd,

• en vatbaar voor eliteontwijking via lobby en belastingontduiking.

Het maatschappelijk fonds werkt anders:

✅ Het verankert de herverdeling in een structuur die blijft staan.
✅ Het vervangt kwetsbare toeslagen met structurele zekerheden.
✅ En het maakt burgers mede-eigenaar van publieke rijkdom, in plaats van passieve ontvanger.

 

🧭 7. Uitdagingen en kritiekpunten – en hoe ze te beantwoorden

🕊️ 8. Conclusie: van bezit naar opdrachtgeverschap

We leven in een tijd waarin alles ons uit handen lijkt te glippen:
Betaalbaar wonen, goed onderwijs, klimaatrechtvaardigheid, zekerheid van bestaan.

Maar niets daarvan is onvermijdelijk.
We kunnen kiezen voor een samenleving die zichzelf serieus neemt.
Die haar rijkdom niet uitdeelt aan toevallige erfgenamen,
maar investeert in het welzijn en de kansen van ieder mens.

Wat we samen opbrengen, moeten we samen beheren.
En wat groeit door onze collectieve inspanning, moet ook collectief vruchten afwerpen.

Dat is het idee achter het maatschappelijk investeringsfonds.
Niet als technocratisch plan, maar als morele koerswijziging.

De samenleving als aandeelhouder.
Iedereen eigenaar.
Iedereen dividend.
Iedereen verantwoordelijkheid.