Wat bedoelt Piketty met r>g en is dat op lange termijn funest voor de samenleving?

Thomas Piketty gebruikt de vergelijking r>gr > gr>g als kern van zijn analyse in "Capital in the Twenty-First Century". Het is een fundamenteel inzicht over vermogensongelijkheid. Hieronder leg ik dit helder uit:

đŸ”č Wat betekent r>gr > gr>g?

  • rrr = het gemiddelde rendement op kapitaal (zoals rente, dividend, huur, winst) → bv. 4–6%
  • ggg = economische groei (bbp-groei per hoofd van de bevolking) → bv. 1–2%

Dus:

Wanneer het rendement op vermogen structureel hoger is dan de economische groei, groeit vermogen sneller dan inkomens of de economie als geheel.

Dat betekent: wie al rijk is, ziet zijn kapitaal sneller toenemen dan mensen die afhankelijk zijn van loon of arbeid.

đŸ”„ Waarom is r>gr > gr>g problematisch?

📈 1. Ongelijkheid groeit structureel

  • Vermogenden worden vanzelf rijker, zonder te werken.
  • Arbeid kan die groei niet bijbenen.
  • Vermogen concentreert zich generaties lang, via erfgoed en rendement.

🧓 2. Erfelijkheid van rijkdom keert terug

  • Zoals in de 19e eeuw: rijkdom blijft in families (denk aan renteniersklasse)
  • Kansengelijkheid daalt: kinderen van vermogenden erven voordelen die steeds zwaarder wegen

🏛 3. Democratie en meritocratie komen onder druk

  • Te grote vermogens geven te veel invloed op politiek, media, beleid
  • Kapitaal ‘stuurt’ het systeem, niet arbeid of innovatie

 

  • Mensen gaan zich afkeren van democratische instellingen

📉 Is r>gr > gr>g funest op lange termijn?

Volgens Piketty: ja, tenzij er corrigerend beleid komt.

Het leidt op lange termijn tot:

Effect Gevolg
Vermogensconcentratie Oligarchie
Dalende sociale mobiliteit Erfelijkheid van kansen
Politieke instabiliteit Populisme, wantrouwen, polarisatie
Economische stagnatie Minder consumptie, minder innovatie

đŸ§© Wat stelt Piketty voor als oplossing?

  1. Progressieve belastingen op vermogen en erfenissen
  2. Transparantie over kapitaalbezit (internationaal)
  3. Een mondiaal belastingregister
  4. Herinvesteringsmodellen via de staat (bv. publieke vermogensfondsen)

✅ Samenvattend

Stelling Inzicht
r>gr>gr>g Kapitaal groeit sneller dan inkomen uit arbeid
Gevolg Structurele toename van ongelijkheid
Risico Terugkeer naar "patrimoniale samenleving" (kapitaal erf je, je verdient het niet)
Oplossing Progressieve fiscaliteit, publieke investeringen, herverdeling

Stel een belastingstelsel met minder belasting op vermogen en inkomen en een sterk progressief belasting regime bij overlijden van de langstlevende en waarbij r<g

Dat is een uitdagende maar visionaire denkoefening. Laten we een belastingstelsel ontwerpen dat:

  • inkomen en vermogen minder belast tijdens het leven,
  • sterk progressief erfbelastingtarief hanteert bij overlijden van de langstlevende,
  • en waarin het rendement op vermogen (r) structureel lager is dan de economische groei (g) — zodat vermogensongelijkheid afneemt.

📘 Voorstel: Solidair Erfmodel met Lage Levenslasten

1. đŸ’Œ Inkomen en vermogen tijdens leven: verlicht

Component Huidig tarief NL (2025) Voorstel
Inkomstenbelasting Tot 49,5% Max 35%
Vermogenrendementsheffing (Box 3) 32% boven €100.000 15% boven €250.000
Dividendbelasting 15% 19%
Schenkbelasting tot 40% Ongewijzigd

đŸ”č Doel: Werken, ondernemen en sparen worden aantrekkelijker. Vermogensgroei wordt niet ontmoedigd, maar ook niet overbeloond.

2. ⚰ Erfbelasting bij overlijden langstlevende: sterk progressief

Erfdeel per erfgenaam Tarief (%)
Tot €250.000 10%
€250.000 – €500.000 20%
€500.000 – €1.000.000 35%
€1.000.000 – €2.000.000 50%
>€2.000.000 65%

đŸ”č Vrijstelling voor kinderen: €75.000
đŸ”č Vrijstelling voor partner: €750.000
đŸ”č Geen vrijstelling voor overige erfgenamen

📌 Effect: Grote dynastische vermogens worden afgeremd. Kleine en middelgrote erfenissen blijven grotendeels intact.

3. 📉 Doelstelling: r < g

  • r (rendement op vermogen) daalt door:
    • lagere netto erfenissen (door hoge erfbelasting)
    • vermogensaanwasbelasting op grote portefeuilles
    • afname van concentratievermogen bij erfgenamen
  • g (economische groei) stijgt door:
  • herverdeling van vermogen naar productieve sectoren
  • investeringen in onderwijs, zorg en infrastructuur
  • lagere belastingdruk op arbeid → hogere participatie

🔍 Simulatie:
Stel r = 3% na erfbelasting, g = 2.5% → nog steeds r > g
Maar bij erfbelasting >50% op grote vermogens + vermogensaanwasbelasting van 1% → r daalt naar 2.2% → r < g

4. 🧠 Maatschappelijke impact

  • Vermogensongelijkheid neemt af
  • Arbeid wordt aantrekkelijker dan rentenieren
  • Intergenerationele mobiliteit stijgt
  • Overheidsinkomsten uit erfbelasting stijgen tot €8–10 miljard per jaar bij topvermogens

Terug